Stök frétt

Í nýlegri könnun Umhverfisstofnunar kom í ljós að 32% aðspurðra þekktu hættumerki á neytendavörum en um 45% töldu að úreldar, eldri merkingar væru þær réttu. Þá kom í ljós að konur fara frekar en karlar eftir leiðbeiningum um notkun á vörum sem bera hættumerkingar og eru ólíklegri til að kaupa slíkar vörur.

Nú hafa alþjóðlegar reglur um merkingar á hættulegum efnavörum alfarið tekið gildi hér á landi en þær eiga við um ýmsar algengar neytendavörur s.s. hreinsiefni, stíflueyða, grillvökva, duft fyrir uppþvottavélar og fleira. Mikilvægt er að notendur hafi vitneskju um áhættu sem getur stafað af efnavörum, lesi leiðbeiningar og umgangist vörurnar á réttan hátt. Umhverfisstofnun lét gera könnun á stöðu þekkingar meðal almennings á þessu sviði árið 2015 og var hún endurtekin nú, til að meta áhrif af kynningarstarfi stofnunarinnar undanfarin tvö ár um merkingar á vörum sem innihalda hættleg efni.

Þrjár spurningar sem tengjast hættumerktum efnavörum, þær sömu og 2015, voru lagðar fyrir í Þjóðargátt Maskínu í nóvember s.l. og bárust svör frá 830 manns. Fyrst var spurt hvort fólk þekkti hættumerkin sem notuð eru til þess að gefa til kynna hættueiginleika efnavara og þar kom sem sagt í ljós að 32% aðspurðra þekktu merkin sem ber að nota samkvæmt núverandi löggjöf samanborið við 9% í könnuninni 2015. Í fyrri könnun bentu 91% svarenda á eldri merki sem hafa verið notuð um árabil en heyra nú sögunni til, en nú er það hlutfall komið niður í 45%. Það er því ljóst að þekking almennings hvað þetta varðar hefur aukist á tímabilinu, þó vissulega megi gera betur.

Þegar spurt var hvort fólk væri líklegra eða ólíklegra til að kaupa efnavöru ef hún bæri hættumerkingar taldi 41% sig vera miklu eða nokkru ólíklegri til þess nú, en voru 48% í síðustu könnun. Karlar sögðust líklegri til að kaupa hættumerktar vörur en konur.

Loks var spurt hvort fólk færi eftir notkunarleiðbeiningum sem tilgreindar eru á umbúðum hættumerktra efnavara og 19% svarenda sagðist stundum gera það, en 70% oftast eða alltaf, sem gerir samtals 89%. Sambærileg hlutföll voru 13% og 81% í fyrri könnun eða samtals 94% og því virðist að þeim hafi fækkað sem lesa leiðbeiningar fyrir þessar vörur. Konur fara oftar eftir notkunarleiðbeiningum en karlar hafa þó dregið á þær hvað þetta varðar frá síðustu könnnun.

Ljóst er að enn er nokkuð í land með að þekking almennings á merkingum vara sem innihalda hættuleg efni sé ásættanleg, en Umhverfisstofnunin hefur sett fram það viðmið í stefnumótun sinni fyrir árin 2018-2022 að yfir 90% í úrtaki þekki hættumerkin í lok tímabilsins. Stofnunin þarf því áfram að leggja áherslu á kynningastarf hvað þetta varðar, auk þess að bregðast við ábendingum um vanmerktar vörur og halda úti virku eftirliti með því að skyldubundnar merkingar á efnavörum séu fullnægjandi.

Hér má lesa samantektarskýrslu Maskínu.

Kynntu þér hættumerkin á Hönnuhúsi og taktu skyndiprófið „Hvað þýða hættumerkin?