Úttekt á tollafgreiðslu plöntuverndarvara 2021

Tilgangur og markmið: 

• Að leggja mat á það hve mikið af plöntuverndarvörum berast til landsins á hverju ári með hliðsjón af upplýsingum um tollafgreiðslur frá Tollgæslunni og frá þeim fyrirtækjum sem markaðssetja þessar vörur.
• Að athuga hvort tollflokkun sé hugsanlega ábótavant, leiðrétta og leiðbeina hlutaðeigandi fyrirtækjum um tollflokkun þannig að upplýsingar um tollafgreiðslu plöntuverndarvara gefi raunsanna mynd af því hve mikið er sett af þessum vörum á markað hér á landi.

Framkvæmd og helstu niðurstöður:

Í úttektinni var athyglinni beint að plöntuverndarvörum í eftirfarandi tollflokkunum:

• 3808.9102: Skordýraeyðir sem plöntulyf (plöntuverndarvara)
• 3808.9202: Sveppaeyðir sem plöntulyf (plöntuverndarvara)
• 3808.9300: Illgresiseyðir (plöntuverndarvara)
• 3808.9309: Annað

Gögn frá Tollgæslunni um tollafgreiðslu ásamt gögnum frá fyrirtækjum sem markaðssetja plöntuverndarvörur voru nýtt til að taka saman upplýsingar um það hve mikið af vörunum var sett á markað á árinu 2021. Samkvæmt úttektinni fengu sex fyrirtæki tollafgreiddar plöntuverndarvörur á árinu sem skiptust niður á 24 sendingar.

Alls voru tollafgreidd 10 tonn af plöntuverndarvörum á árinu 2021 og hefur magnið því aukist umtalsvert á milli áranna 2020 og 2021, eða um 108% (1. mynd). Gögn sem Umhverfisstofnun hefur tekið saman um tollafgreiðslu á plöntuverndarvörum fyrir árin 2009-2021 sýna þá þróun að innflutningur þessara vara hefur dregist saman á tímabilinu og er nú aðeins um fjórðungur af því sem var 2009. Talsverðar sveiflur eru þó milli ára. Meginástæður þess eru að teknar eru inn stórar sendingar af vörum sem tekur nokkur ár að selja eða að upp koma vandamál í plöntuvernd sem kalla á aukna notkun plöntuverndarvara til að koma í veg fyrir tjón eða uppskerubrest. Af þeim plöntuverndarvörum sem fluttar voru inn árið 2021 reyndust 77% vera illgresiseyðar og stýriefni en 23% skordýra- og sveppaeyðar. Illgresiseyðar eru því stærsti hluti plöntuverndarvara á markaði líkt og fyrri ár.

Þegar meta á áhrif plöntuverndarvara á heilsu og umhverfi gefur magn virkra efna mun betri vísbendingar um raunverulegt álag heldur en heildarmagn af vörum sem sett er á markað og þar sem styrkur virku efnanna í plöntuverndarvörum liggur alltaf fyrir er hægt að reikna út hve ákveðið heildarmagn af vöru samsvarar miklu magni af virkum efnum. Sé það reiknað út fyrir innflutning ársins 2021 kemur í ljós að innflutningur á virkum efnum nam um 1.345 kg og er það aukning frá fyrra ári (2. mynd).

Upplýsingar sem aflað er á þennan hátt nýtast til þess að reikna út áhættuvísa sem settir eru fram í Aðgerðaráætlun um notkun plöntuverndarvara 2021-2036. Samkvæmt aðgerðaráætluninni skal innflutningur á plöntuverndarvörum ekki nema meiru en 12 tonnum alls á ári og sýna niðurstöður verkefnisins að því markmiði var náð á árinu 2021 fyrir heildarmagn varanna. Einnig náðist það markmið að innflutningur sé ekki meiri en sem nemur 3 tonnum af virku efni á ári.