Eftirlit með merkingum á hættulegum efnavörum í matvöruverslunum

Inngangur

Verkefnið náði til vara sem eru til sölu í matvöruverslunum og skylt er að merkja vegna þess að þær innihalda hættuleg efni. Um merkingarnar gildir reglugerð nr. 415/2014 um flokkun, merkingu og umbúðir efna og efnablanda, en hún innleiðir hér á landi reglugerð (EB) nr. 1272/2008. Evrópska reglugerðin tók að fullu gildi hér á landi þann 1. júní 2017 eftir langt aðlögunartímabil og frá og með þeirri dagsetningu skulu allar hættuflokkaðar efnavörur á markaði innan Evrópska efnahagssvæðisins vera merktar samkvæmt henni og merkingarnar vera á íslensku hér á landi.

Tilgangur

• Að athuga hvort fylgt sé ákvæðum reglugerða um merkingu hættulegra efnavara sem eru til sölu í matvöruverslunum. 
• Að fræða birgja og söluaðila um reglugerðir sem gilda um merkingar á vörum sem innihalda hættuleg efni.
• Að auka neytendavernd.

Framkvæmd

Farið var í 12 matvöruverslanir af ýmsum stærðum á tímabilinu 15. ágúst - 15 september 2017 og skoðað hvort fylgt væri ákvæðum ofangreindra reglugerða við merkingar á hættuflokkuðum efnavörum sem þar voru til sölu og má sjá lista yfir þær í 1. töflu hér á neðan.

Umfang eftirlitsins beindist að vörum í eftirfarandi vöruflokkum:  uppþvottavélaefnum, uppþvottalögum, stíflueyðum, uppkveikilögum og salernis-, uppþvottvéla-, bletta-, ofna- og grillhreinsum.  Um var að ræða úrtakseftirlit þar sem skoðaðar voru fimm vörur í hverri verslun sem valdar voru af handahófi. Valið fór þannig fram að öllum vörum sem féllu undir umfang eftirlitsins í hverri verslun var gefið númer og tölvuforrit notað til að velja tilviljanakennt 5 vörur til skoðunar.

Niðurstöður

Alls reyndust vörur frá 20 birgjum vera með frávik frá reglum um merkingar og eru þeir listaðir upp í 2. töflu. Í 3. töflu má sjá hvernig vörur og frávik dreifðust á mismunandi birgja.

Eins og fram kemur í 4. töflu voru einungis 15% af þeim vörum sem lentu í úrtaki án frávika. Algengasta frávikið var að allar skyldubundnar íslenskar merkingar vantaði og átti það við um 38% vara í úrtakinu. Um 42% varanna voru merktar á íslensku og að miklu leyti í samræmi við reglugerðina, þar af voru 16 vörur með eitt til tvö frávik (27%) og 9 vörur með þrjú eða fleiri (15%). Algengast var að viðvörunarorð vantaði eða það væri rangt, að rangar hættusetningar væru notaðar eða að það vantaði fullnægjandi upplýsingar um birgi. Nokkrir innlendir birgjar reyndust enn ekki vera búnir að uppfæra merkingar í samræmi við núgildandi reglugerð og átti það við um 5% vara í úrtakinu.  

Birgjum var veittur þriggja vikna frestur til að verða við kröfum stofnunarinnar um úrbætur á merkingum vanmerktra vara og brugðust þeir langflestir við á fullnægjandi hátt innan frestsins sem var gefinn. Engu að síður kom til eftirfylgni í nokkrum málum og voru hlutaðeigandi birgjum send áform um áminningu yrði ekki brugðist við innan tilsettra tímamarka.

1. tafla. Verslanir í úrtaki.

2. tafla. Birgjar sem fengu kröfur um úrbætur.

3. tafla. Yfirlit yfir fjölda vara og frávika hjá hverjum birgi

4. tafla. Niðurstöður eftirlitsins.