Fólkvangur Neskaupstaðar

Friðlýsing Fólkvangs Neskaupstaðar var samþykkt árið 1972 og var fólkvangurinn sá fyrsti sinnar tegundar hér á landi. Fólkvangurinn er kjörinn til útivistar, náttúruskoðunar og fræðslu enda landslagið tignarlegt, lífríkið auðugt og jarðmyndanir fjölbreyttar. 

Fólkvangar eru svæði sem eru friðlýst sem útivistarsvæði og til almenningsnota í samvinnu við hlutaðeigandi sveitarfélög. Markmiðið með friðlýsingu Fólkvangs Neskaupstaðar er að vernda náttúruminjar svæðisins í eins ósnortinni mynd og kostur er. 

Jarðminjar

Ysti hluti fjallgarðsins milli Norðfjarðar og Mjóafjarðar nefnist Norðfjarðarnípa eða Nípa. Mörk fólkvangsins eru austan í Nípunni frá fjallsegg að sjó, auk þess sem friðlýsingin tekur einnig til grynninga út frá ströndinni. 

Nípan er hlaðin úr misþykkum blágrýtishraunlögum sem halla lítillega inn til landsins. Hraunlögin eru víða skorin af berggöngum. Á ströndinni út með Nípu er að finna leifar af berggöngum sem hafa staðið af sér ágang sjávar og mynda stapa skammt frá landi. Brimið hefur einnig víða sorfið skúta á milli hraunlaganna og er Páskahellir þeirra mestur. 

Neðsti hjalli Nípunnar, Hagi, er talinn vera gamall brimstallur, meðal annars vegna sléttra og þverhníptra basaltalaga ofan hans og stórgrýtisbjörgin að neðan. 

Gróðurfar

Áður en svæðið var friðlýst var það nýtt til beitar, en eftir 1970 þegar beit var hætt hefur gróðurfar tekið miklum breytingum. Í stað graslendis eru blómjurtir, lyng og víðir nú ríkjandi. 

Tegundafjölbreytni er mikil í fólkvanginum og gróðurlendið víða gróskumikið. Í brekkum þar sem snjór hlífir að vetri og skjólgott er að sumri er mikil blómskrúð, en í votlendi eru starir, sef og fífur algengari. Þar sem þurrara er eru grös en einnig lyngmóar og sums staðar dálítið kjarr. Í hömrum og kömbum við sjóinn er að finna saltþolnar plöntur, t.d. skarfakál, burnirót, kattartungu og blálilju. Einkennisjurtir Austfjarða, sjöstjarna, gullsteinbrjótur, maríuvöttur og bláklukka vaxa allar í fólkvanginum. Einnig hafa þar fundist sjaldgæfar tegundir s.s. villilín, klettafrú, þúsundblaðarós, sifjarsóley, skógfjóla, lyngbúi, hagastör og dúnhulstrarstör. 

Dýralíf

Fuglalíf í fólkvanginum er fjölskrúðugt. Við Haga og í Nípu er blómleg fuglabyggð, en í sjávarhömrum er varpstaður ýmissa bjargfugla. Fýll og rita eru algeng, en einnig silfurmáfur, svartbakur og lundi. Æðarfugl er við ströndina og dílaskarfar sjást oft, sérstaklega að vetrarlagi. Þá verpa einnig ýmsar tegundir vaðfugla og mófugla á öðrum svæðum í fólkvanginum.  

Í fjörunni finnast ýmis smádýr sem tengjast lífríki fjörunnar auk þess sem hrúðurkarl og sniglar eru víða á klettum við ströndina. Á svæðum fjær fjörunni eru svartsniglar og lyngbobbar. Í mógröfum má finna brunnklukkur. 

Menningarminjar

Við Hálsalæk á Neðri Hálsum er að finna rústir brytaskála og sels. 

Hvað er áhugavert?

Til að komast í fólkvang Neskaupstaðar er ekið eftir Norðfjarðarvegi nr. 50, þá eftir Egilsbraut, Nesgötu og loks Bakkavegi. Bílastæði er við enda vegarins, en þar hefjast gönguleiðir um fólkvanginn. 

Sex merktar gönguleiðir eru um fólkvanginn sem sjá má á gönguleiðakorti. 

1. Gönguleið í Haga er greiðfær. Leiðin liggur um grasi vaxið undirlendi út að Páskahelli. Mikil björg hafa hrapað úr klettabeltum fyrir ofan Haga og mynda þar grjóthrúgöld sem kallast Urðir. Á leiðinni hefur verið komið upplýsingaskiltum með lýsingum á ýmsum náttúrufyrirbrigðum. Ofan við Brytaskála er svokallað Skálasnið en um það er hægt að ganga upp á Hagakletta og inn eftir klettum ofan hamra til baka. Handfestum hefur verið komið fyrir í Skálasniði til að auðvelda uppgöngu. 

2. Páskahellir eru í beinu framhaldi af Haga, en í hann er farið niður í fjöru um tréstiga. Hægt er að fara út grýtta fjöruna og upp skammt utan við hellinn. Þar hafa verið settar handfestar sem auðvelda uppgöngu. Í Páskahelli má sjá holur eftir tré sem eru leyfar af skógi sem varð undir hrauni fyrir rúmlega 12 milljónum ára. Leiðin frá bílastæði að Páskahelli er rúmlega 1 km að lengd. 

3. Hundsvík. Leiðin að Hundsvík kemur í beinu framhaldi af gönguleiðinni í Haga sem endar við Páskahelli. Sú leið er nokkru erfiðari en leiðin í Haga. Þá er gengið um Hundsvíkurvelli að Hundsvík um brattar hlíðar og gilskorninga. Um 2 km eru frá bílastæði að Hundsvík. 

4. Hagaklettar kallast klettabeltið ofan við Haga. Ganga út Hagakletta að Skálasniði er auðveld. Á þessari leið er að finna áberandi jökulsorfna klöpp. Um 1 km er frá bílastæði að Skálasniði. 

5. Þúfustígur er í framhaldi af gönguleið um Hagakletta. Þá er gengið upp innan við gönguleið út Hagakletta, upp Efri-Hálsa og út brúnir að Skálahnaus. Þúfa kallast gróið klettanef með stórum steini, yst á Efri Hálsi. Þaðan er mjög gott útsýni. Utan við Þúfu tekur við Breiðarák, einnig kölluð Göngurák. Utar verður Nípa æ brattari með þverhníptum hamrabeltum og tæpum rákum á milli. Frá bílastæði eru um 1,5 km að Þúfu. 

6. Nípukollur. Leið fyrir vant göngufólk. Gengið er frá fjallsrótum upp með Stóralæk að utan. Þar er sveigt inn yfir lækinn og upp brattar skriður og hamrabelti rétt innan við Stóralækjargil. Þegar komið er upp á fjallsbrún er gengið út á Nípukoll þar sem hæst er 819 m yfir sjó. Af Nípukolli er mikið og fallegt útsýnim meðal annars út eftir Nípufjallsröður og yfir Norðfjarðarflóa og þar á að vera gestabók inni í vörðu. 

Athugið að leiðin á Nípukoll er aðeins stikuð að neðsta klettabeltinu, en þaðan er leiðin nokkuð augljós meðfram berggangi gegnum klettabeltin og áfram upp á fjallseggjar. 

Umgengnisreglur: 

• Gangandi fólki er heimil frjáls för um fólkvanginn, en ætlast er til góðrar umgengni af vegfarendum í hvívetna. 
• Varast skal að skerða gróður og valda óþarfa truflun á dýralífi. 
• Óheimilt er að raska föstum bergmyndunum á svæðinu. 
• Umferð vélknúinna ökutækja um fólkvanginn er bönnuð. 
• Meðferð skotvopna er bönnuð á svæðinu og undan strönd þess nema til eyðingar meindýra að fengnu leyfi XXXXX. 
• Öll mannvirkjagerð og jarðefnataka er óheimil á svæðinu, en heimilt er að lagfæra gönguleiðir á svæðinu og gera aðrar ráðstafanir, er þurfa þykir, til að greiða götu vegfarenda. 
• Beit er óheimil á svæðinu. 

Stjórnsýsla – rekstur/stjórnun

Fólkvangur Neskaupstaðar var friðlýstur árið 1972 með auglýsingu nr. 333 í Stjórnartíðindum B. Svæðið er í umsjón Fjarðabyggðar. 

• Kort af mörkum friðlýsta svæðisins

Fólkvangur Neskaupstaðar var friðlýstur árið 1972. Vinsælt útivistarsvæði í útjaðri bæjarins. Fróðleik um náttúrufar svæðisins hefur verið komið fyrir á lítil skilti meðfram gönguleiðinni.

Stærð fólkvangsins er 318,4 ha.

• Auglýsing um friðlýsingu fólkvangs við Neskaupstað
• Fylgiskjal auglýsingar
• Kort af fólkvanginum