• Mest útstreymi og mesta aukningin frá stóriðju og samgöngum
• Útstreymi hefur aukist um 43% frá 1990
• Umhverfisstofnun spáir að Ísland verði innan marka Kýótó, en svigrúm verði lítið

Umhverfisstofnun hefur skilað skýrslu um losun gróðurhúsalofttegunda fyrir árið 2008 til Loftslagssamnings Sameinuðu þjóðanna. Árið 2008 var losunin 4,8 milljónir tonna CO₂ - ígilda og jókst um 8% milli ára. Langstærstan hluta þeirrar aukningar má rekja til Fjarðaáls, sem var gangsett árið 2007 en komst í fulla framleiðslu árið 2008. Ísland er skuldbundið til þess að halda sig innan tiltekinna marka varðandi losun gróðurhúsalofttegunda. Samkvæmt spám Umhverfisstofnunar mun Ísland standa við sínar skuldbindingar gagnvart Kýótó-bókuninni, en ljóst er að svigrúm er ekki mikið.

Losunarheimildir Íslands

Á fyrsta skuldbindingartímabili Kýótó-bókunarinnar frá 2008 til 2012 nema losunarheimildir Íslands rúmlega 18,5 milljónum tonna CO₂-ígilda. Þetta jafngildir því að árleg losun skuli að meðaltali nema um 3,7 milljónum tonna. Samkvæmt sérstöku ákvæði (ákvörðun 14/CP.7) er Íslandi þó heimilt að halda losun frá nýrri stóriðju eða stækkun stóriðjuvera utan við losunarskuldbindingar sínar eftir að losunarheimildir hafa verið fullnýttar, samkvæmt tilteknum reglum. Heildarmagnið sem halda má utan við losunarheimildirnar nemur samtals 8 milljónum tonna á fyrsta skuldbindingartímabilinu, eða að meðaltali 1,6 milljónum tonna á ári. Sérstakar reglur gilda um hvaða losun falli undir ákvörðun 14/CP.7, eða hið svokallaða “íslenska ákvæði”. Einnig er mögulegt að kaupa heimildir á kolefnismörkuðum og að fá viðurkenndar sérstakar heimildum vegna þátttöku í verkefnum á sviði loftslagsvænnar þróunaraðstoðar og/eða vegna bindingar kolefnis með landgræðslu og skógrækt.

Útstreymi á Íslandi

Útstreymi á Íslandi árið 2008 var 4,8 milljónir tonna CO₂-ígilda. Þar af falla 1,1 milljónir tonna undir íslenska ákvæðið. Útstreymi að frátöldu því sem fellur undir íslenska ákvæðið var samtals rúmlega 3,7 milljónir tonna. Fyrirfram var búist við því að útstreymi árið 2008 yrði mikið vegna þess að framleiðsla myndi aukast hjá Fjarðaáli. Í þessum tölum er ekki gert ráð fyrir frádrætti vegna bindingar kolefnis með landgræðslu og skógrækt. Þessi binding nam árið 2008 um 371 þúsund tonna.

Umhverfisstofnun vann árið 2008 spá um losun gróðurhúsalofttegunda árin 2008 til 2012. Samkvæmt spánni verður útstreymi gróðurhúsalofttegunda hér á landi innan marka Kýótó-bókunarinnar að vissum forsendum gefnum.

Mynd 1: Spá um útstreymi gróðurhúsalofttegunda fram til 2012, spátilvik 1

Ef litið er til útstreymis eftir tegund starfsemi, kemur í ljós að tvær uppsprettur eru fyrirferðarmestar, með um tvo-þriðju hluta af heildarlosun árið 2008. Útstreymi vegna iðnaðar og efnanotkunar er samtals 47% og vegna samgangna 20%.

Mynd 2: Útstreymi gróðurhúsalofttegunda árið 2008 eftir flokkum

Í Loftslagssamningnum eru tölur um útstreymi yfirleitt settar fram í samhengi við útstreymi árið 1990, sem er grunnár fyrir skuldbindingar ríkja skv. Kýótó-bókuninni. Útstreymi á Íslandi var þá 3,4 milljónir tonna CO₂-ígilda og hefur því aukist um 43% á tímabilinu 1990 til 2008. Mest hefur útstreymi aukist frá áliðnaði (169%) og vegasamgöngum (63%). Talsverð aukning hefur einnig verið vegna meðhöndlunar úrgangs sem og vegna rafmagns- og hitaframleiðslu.  Útstreymi hefur hins vegar dregist saman um 25% í sjávarútvegi og um 2% í landbúnaði. 

Mynd 3: Breyting á útstreymi gróðurhúsalofttegunda frá 1990 til 2008