Umhverfisstofnun lauk nýverið eftirlitsverkefni þar sem kallað var eftir gögnum um sölu ársins 2015 á tilteknum varnarefnum, en undir það falla plöntuverndarvörur og nagdýraeitur sem notuð eru í atvinnuskyni. Í úrtaki voru sjö fyrirtæki sem setja þessar vörur á markað hér á landi.

Plöntuverndarvörur og nagdýraeitur innihalda efni sem geta skaðað heilsu manna og umhverfið og því er krafist notendaleyfis til þess að mega kaupa og nota þessar vörur og skulu söluaðilar ganga úr skugga um það að kaupendur séu með notendaleyfi í gildi þegar salan á þeim fer fram.

Nagdýraeitur er notað til eyðingar á rottum og músum. Á árinu 2015 voru á sjö mismunandi slíkar vörur í sölu hér á landi og nam salan á þeim um 4.680 kg sem er um 43% samdráttur frá árinu áður þegar þessi sala nam 8.238 kg. Af þeim 64 einstaklingum sem keyptu nagdýraeitur á árinu 2015 reyndist einn einstaklingur vera án leyfis þegar kaupin áttu sér stað, samanborið við 15 árið á undan.

Plöntuverndarvörur eru notaðar gegn skaðvöldum í landbúnaði og garðyrkju og eru flokkaðar í illgresiseyða, sveppaeyða, skordýraeyða og stýriefni eftir notkunarsviði. Alls seldust 2.453 kg af plöntuverndarvörum á árinu 2015, sem einungis eru ætlaðar til notkunar í atvinnuskyni, og er það lítilsháttar aukning frá árinu áður. Þetta voru 37 mismunandi vörur og mest var selt af illgresiseyðum eða 458 kg (57%). Af þeim 145 einstaklingum sem keyptu þessar vörur á árinu 2015 reyndust einungis 42 (29%) vera með notendaleyfi í gildi en 103 (71%) voru annað hvort með útrunnið leyfi eða höfðu aldrei verið með notendaleyfi eða annað sambærilegt leyfi þegar kaupin áttu sér stað. Þetta eru jafnmargir einstaklingar og reyndust vera án leyfis við kaup á plöntuverndarvörum Í sambærilegu eftirliti á síðasta ári.

Þessar niðurstöður sýna, að þrátt fyrir eftirfylgni af hálfu Umhverfisstofnunar, er enn mikill misbrestur á því að fyrirtæki sem setja á markað plöntuverndarvörur, sem einungis eru ætlaðar til notkunar í atvinnuskyni, krefji kaupendur um notendaleyfi áður en salan á sér stað. Þau úrræði sem Umhverfisstofnun býr nú yfir duga ekki til þess að tryggja að farið sé að lögum hvað þetta varðar og horfir stofnunin því til þess að möguleg beiting á stjórnvaldsektum samkvæmt væntanlegri reglugerð geti orðið til þess að söluaðilar taki við sér og uppfylli sjálfviljugir skyldur sínar.

Fyrir þá sem vilja kynna sér málið nánar er bent á að Umhverfisstofnun mun þann 26. janúar 2017 bjóða til kynningarfundar um plöntuverndarvörur fyrir þá aðila sem koma að markaðssetningu og notkun þeirra. Áhugasamir geta fylgst með heimasíðu Umhverfisstofnunar www.ust.is þar sem fundurinn verður auglýstur nánar í byrjun næsta árs.

Samantektarskýrsla um eftirlitsverkefnið